KHÁM PHÁ LÀNG CHÀI XƯA – BẢO TÀNG NƯỚC MẮM ĐẦU TIÊN TẠI VIỆT NAM

Nằm ngay cửa ngõ vào “thủ đô resort” Hàm Tiến – Mũi Né (TP Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận), không gian trưng bày nghệ thuật “Làng chài xưa” đã khiến nhiều người ngỡ ngàng, thích thú khi tận mắt được chứng kiến một làng chài xưa của xứ biển Phan Thiết được tái hiện một cách công phu.

Sau gần 2 năm thi công xây dựng, không gian trưng bày nghệ thuật “Làng chài xưa” đã ra mắt tại khu tổ hợp giải trí Fisherman Show, số 360 Nguyễn Thông, TP Phan Thiết (tỉnh Bình Thuận) phục vụ người dân và du khách.

Bảo tàng nước mắm là một hạng mục trong cùng dự án của công ty TNHH Seagull, chủ đầu tư Fishermen Show với chương trình nghệ thuật “Huyền thoại làng chài” diễn ra hàng đêm tại thủ đô resort Phan Thiết – Mũi Né.

Đến với bảo tàng nước mắm Làng Chài Xưa, các bạn cũng như du khách sẽ được tận mắt chứng kiến từng di sản, di vật một cách chân thực nhất, không dừng lại ở đó, Làng Chài Xưa là bảo tàng được thiết kế với phong cách đương đại, dạng phim trường tương tác nhập vai. Nơi đây có diện tích gần 2.000 m2 được chia thành 14 không gian đánh sáng, tái hiện 300 năm làng chài Phan Thiết xưa từ thời Chăm Pa, thời vua Nguyễn, thời Pháp và những thập niên 40 – 60. Du khách đến đây có thể nhập vai làm dân chài lưới cá, làm muối, thăm phố cổ Phan Thiết, ghé nhà hàm hộ (đại gia nước mắm) xưa, khám phá cách người dân làng chài phát hiện ra mắm nước từ việc ướp giữ cá, tên gọi nước mắm ngày xưa, lý do có tên gọi “nước mắm” như ngày nay…

Điều độc đáo khác lạ và có thể nói là lần đầu tiên có tại Việt Nam, đó là phương pháp trưng bày nghệ thuật theo lối đương đại. Sử dụng nghệ thuật trình diễn ánh sáng. Việc dùng hàng trăm đèn pha tiêu điểm có góc chiếu hẹp, rộng và công suất lớn nhỏ khác nhau trên nền không gian tối để miêu tả chủ thể. Nhiều hiện vật cổ hiện ra lung linh, mờ ảo dưới ánh đèn đã làm nhiều khách tham quan ngỡ ngàng và kinh ngạc.

“Nước mắm” không chỉ đơn thuần là một thứ gia vị không thể thiếu trong mỗi bữa cơm của bất kỳ gia đình Việt nào, nước mắm còn là một nét truyền thống độc đáo, hình thành nên cả một làng nghề, trở thành một biểu tượng cho nền ẩm thực nước nhà. Mỗi khi đi năm châu bốn bể, chỉ cần nói đến ẩm thực Việt Nam là người ta đều ấn tượng với thứ gia vị độc đáo làm nên tinh thần của từng món ăn, tuy nhìn có vẻ giản đơn nhưng lại chất chứa cả hàng trăm năm những câu chuyện chắt chiu, tích góp lại mà thành một cái tên “nước mắm” này.

Đến với bảo tàng nước mắm Làng Chài Xưa, bạn sẽ được xem một đoạn phim ngắn giới thiệu tổng quan về hành trình kiến tạo nên làng nghề nước mắm quá khứ cách đây 300 năm của vùng đất Phan Thiết. Đó là khoảng thời gian trước năm 1693 khi mà vùng đất này còn chưa có người Việt sinh sống, nơi đây chính là lãnh thổ thuộc vương quốc Chăm Pa, hay còn được gọi với cái tên là Mang Thit. Bạn có thể biết được hóa ra từ “ủ chượp” – một kỹ thuật được sử dụng để làm nước mắm hóa ra lại xuất phát từ tiếng Chăm, khi mà người Chăm đã áp dụng kĩ thuật làm gốm cũng như ướp cá từ những người La Mã. Sau cùng khi người Kinh di cư vào đã tiếp tục tiếp nối truyền thống này và sau đó thương mại hóa thứ nước mắm này bằng cách đựng chúng trong những chiếc tĩn gốm rồi chở đi bán muôn dặm Việt Nam bằng ghe bầu.

Dù là bảo tàng nước mắm, mùi ở đây được xử lý rất tốt, đặc biệt là ở khu vực nhà thùng bằng cách đậy kín. Do đó, không chỉ khách trong nước mà khách nước ngoài đến bảo tàng đều có thể thoải mái tham quan. Quá trình làm mắm được ghi lại và phát trên màn hình led để du khách có thể tìm hiểu. Nước mắm rin ngày xưa, loại nước mắm nguyên chất, kéo rút trực tiếp từ thùng lều gỗ ủ chượp kiểu chín chậm. Đây là loại nước mắm được người dân làng chài xưa ở Phan Thiết gọi là nước mắm tĩn.

Ngay trong bảo tàng nước mắm, cạnh dãy thùng chượp đang ủ muối-cá, là chiếc bàn bày các loại nước mắm khác nhau. Nếu có duyên, bạn sẽ gặp vị chủ nhân bảo tàng , anh đang trực tiếp chế nước mắm vào ly, hướng dẫn du khách cách phân biệt hương vị đậm đà tuyệt ngon của loại nước mắm tĩn không chất bảo quản, tới 40-41 độ đạm, với các loại nước mắm đã qua pha chế, giả danh khác.

Tại đây, những tĩn nước mắm nhỏ bằng gốm đẹp có quai xách ghi giá tới 250 nghìn đồng chưa bao giờ đủ để bán cho du khách đem về chiêu đãi khách quý hoặc làm quà biếu người thân.

Dự án văn hóa Làng chài xưa tại Phan Thiết đi vào hoạt động đã tạo thêm sản phẩm du lịch có chiều sâu và là một trong những điểm nhấn góp phần quảng bá du lịch Bình Thuận. Dự án vừa bảo tồn được bản sắc văn hóa truyền thống, vừa khuyến khích các làng nghề phát triển; tạo không gian phù hợp cho giới trẻ vừa tham quan tìm hiểu, vừa học được nhiều điều bổ ích về những giá trị tốt đẹp của con người và làng nghề nơi đây.